Franz Kafka [ˈfranʦ ˈkafka]? (Praag, 3 juli 1883 – Kierling, 3 juni 1924) was een Duitstalige schrijver die wordt gezien als een van de belangrijkste auteurs van de twintigste eeuw. Zijn werk kreeg vooral na zijn dood een grote invloed op de westerse literatuur.
Kafka is vooral bekend als schrijver van de romans Het Proces en Het Slot alsmede de novelle De Gedaanteverwisseling. Zijn werk omvat echter veel meer, en lijkt zich te kenmerken door een nachtmerrieachtige, onheilspellende sfeer (als kafkaësk bekend geworden) waarin de bureaucratie en de onpersoonlijke maatschappij steeds meer greep krijgen op het individu. Kafka's oeuvre wordt wel gezien als symbool voor de ontwortelde mens in de moderne tijd[2]. Sommigen zijn echter van mening dat het werk van Kafka juist een poging is, in een ogenschijnlijke strijd met 'hogere machten', het initiatief terug te geven aan de individuele mens, die uiteindelijk zelf zijn keuzes maakt en daarvoor verantwoordelijk is.
-----------------------------------------
Franz Kafka werd geboren in een Duitssprekende, Joodse familie in Praag, destijds de hoofdstad van Bohemen in de dubbelmonarchie Oostenrijk-Hongarije. Zijn vader Hermann Kafka (1852–1931) kwam vanuit het Zuid-Boheemse dorp Osek (Wohsek) naar Praag, om daar een winkel in galanteriewaren (garen en band) op te zetten. Hermann, de vierde zoon van Jacob Kafka, wordt door Kafka zelf en zijn biografen omschreven als een zelfingenomen en dominante vader, met wie Kafka een moeizame relatie had.
Hoewel Kafka ook met zijn moeder geen intense relatie had, identificeerde hij zich in hoge mate met zijn familie van moederskant, die in tegenstelling tot zijn vaders familie bekendstond als spiritueel en intellectueel.
------------------------------------------------
Critici hebben geprobeerd Kafka's werk te categoriseren in verschillende literaire stromingen als het modernisme en het magisch realisme. De hopeloosheid en absurditeit die in Kafka's gehele oeuvre te vinden zijn, zijn kenmerkend voor het existentialisme, net als overigens de verantwoordelijkheid van het individu. Sommige critici menen in Kafka's werk een marxistische invloed te ontwaren, vooral vanwege de kritische kanttekeningen bij de bureaucratie, hoewel marxisme en bureaucratie elkaar lang niet altijd uitsluiten. Anderen zien in deze anti-bureaucratische houding juist een anarchistische invloed. Ook het jodendom en de werking van Freud worden in dit verband genoemd. Thomas Mann en Max Brod zagen Kafka's oeuvre als een metafysische zoektocht naar God.
------------------------------------------
Franz Kafka's 'It's a Wonderful Life', een Oscarwinnende korte film uit 1993, geregisseerd door Peter Capaldi en met Richard E. Grant in de rol van Kafka. De film vermengtDe gedaanteverwisseling met It's a Wonderful Life van Frank Capra.
------------------------------------------
Het Nederlandse woord kafkaiaans of kafkaësk houdt nauw verband met de ervaringen van de personages in Kafka's wereld: kafkaiaanse toestanden bijvoorbeeld zijn op raadselachtige wijze beangstigend, bedreigend (vooral door een overgeperfectioneerde samenleving, die zich aan de controle van het individu onttrekt, of waarover het machteloze individu geen controle meer heeft) (volgens Van Dale).
Kafkaësk worden bijvoorbeeld situaties genoemd waarin iemand ergens van beschuldigd wordt, maar niet te horen krijgt waarván precies, zodat het voeren van een verweer onmogelijk is, waarin iemands onbekendheid met de beschuldiging niet wordt opgevat als aanwijzing voor onschuld doch juist als bewijs voor het tegendeel, of waarin iemand opgezadeld wordt met een onmogelijke omgekeerde bewijslast, bijvoorbeeld met betrekking tot negatieve feiten.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten